Kitabê “Deyîrî Çewlîgî” Vejîya

Nuştox, rojnameger û xebatkarê ziwanê kurdî/kirdkî û nuştoxê sîteya ma Seyîdxan Kurij 2013 de hîrê kitabî weşanaybî. Înan ra di kitabî telîf, yew zî açarnayîşî bi. Nisan 2014 de yewna kitabî Seyîdxan bi nameyî “Deyîrî Çewlîgî“ ame neşirkerdiş.

Kitabî Deyîranî Çewlîg, İstanbul de weşanxaneyî Nas çap kerd. No kîtab de deyîrî sîyasî, egîdê û lorîyî, govend, xêrîbîye û deyîrî zêr yan zi deyîrî koyan pêro pîya 112 deyîrî estî. Heme deyîrî dormareyî Çewlîg û Pali yê. Xercî deyîran kîtab de fekî Çewlîgî sero yew nuşte û cuyê tayê dengbêjan sero malumat zî esto.

Seyîdxan Kurijî sey endamê Gruba Xebate ya Vateyî nêzdîyê vîst serran a kirdkî rê xebat keno. Heto bîn ra na xebata xo ya grubî, wareyê rojnamegerîye de tetbîq keno. Her ware ser o nuşteyan nuseno.

Nuştoxî kîtabî “Deyîrî Çewlîgî” Seyîdxan Kurij derheqî na xebatê xo de kîtab de wina nuseno, “Sey zafê qicanî Kurdîstanî mi zî qijkekê xo de bizyewanê (şiwanê bizyeyan) kerd. Ma bizyeyan ver de, serî koyan de tim û tim deyîrî vatênî. Ma bizyeyan ver de hêna zaf deyîrî egîdan, deyîrî xerîbê yan zi deyîrî zêr vatênî. Her deyîrê egîdê yew hîkayeya xo esta. Wexto ke ez bi xo dew de bîya zî, taye hedîseyî bîy, merdimî ameyî kiştiş. Xortanî dewê ma ca de nê hedîseyan ser o deyirî vetêni. Ma zî zaf lez nê deyîrî ezber kerdên û vatênî.

Ez hama zaf qic bîya, ez şîyenî vêveyan. Verî mi pîlî xo xortî dew, temaşe kerdênî. Cuwa pey mi destî înan girewtêni, dora peyênen de, mi zî bi înan a pîya govend girewtênî. O wext vêveyan yew hefte ramitênî. Hetî ma de (Çolîg, Depi, Pali) saz û hacetî muzîkî yê bîn çîn bîy. Nika zî dewan de saz û hacetî muzîk yê bîn çîn î. Ma vêveyî bi def û zurna viraştênî, yan zî ma bi xo deyîrî vatênî û govend girewtênî. No rid ra hetî ma di deyîrî govend zaf ê. Heta bi deyîranî egîdan zî govend gerîyena. Zafê deyîranî egîdan bi “şûno şûno” dest ci kenî û bi nê deyîranî “şûno şûno” govend gerîyena. Ez zafê, nê deyiran qijkekê xo de vêveyan de musaya. Yanî ez zafê nê deyîran ezbere zana. La hanc zî mi zafê nê deyîran dew de yan zî Almanya de dayî xortanî Kurijan vatiş.

Nê deyiran vêve de, di kesî pîya vanî, di kesî bîn zî înan dima vanî. Ge ge cînî û camîyerdî pîya vanî. Di kênê vanî, di xortî înan dima vanî. Sebebo ke goreyî olî îslamîyetî saz cînîyayiş gûne yo, ma het de saz edet nibîyo. La ma het de vêveyan de cînî û camîyerdî tê dest de govend genî.

Se ke mi va, yew qisimî nê deyîran mi xortanî “Kur” ra girewtî. Kur yew dewê Çolîg a, yanî dewê min a. Yew qisimî deyîran mi cîya cîya hozanan ra girewtî. Ez şîya, mi fekî înan ra girewtî kasetan. Yew çend hozanan, Çolîg de keyeyan de kasêt qeyd kerdî, yan zî yew vêve de nê deyirî qeyd bîyî. Yew çend deyîrî zî mi îna girewtî.

Ma 1997 ra nat bi nameyî “VATE” yew kovara kirdkî(Zazakî) neşir kenî. Na kovar de zî çend deyîrî kirdkî neşir bîyî. Mi bi musadê arêkerdoxan yew çend deyîrî zî îta ra girewtî. Arêkerdoxî nê deyiran Abdulmutalîp Koç, Gawanê Welatî û Xecê Mallûn Qasûn î. Nê deyîrî M. Selîm Uzun redakte kerdî.

Zafê deyîran mintiqa ra mintiqa, dew ra dew, heta ge ge dengbêj ra dengbêj cîya cîya vacîyênî. No kîtab di çend deyîrî estî ke cîya cîya varyantî înan estî. Mi ê varyantî sey orîjînal, o qeyde nuştî.

Ez 1990 ra nat ha nê deyîran top kena. Hema hema piyerê deyîran kasetan di bîy. Mi studyoyî radyoyê ma di “ Radyoya Dengê Kurdan li Duîsburgê” ne deyîrî dîgîtalîze kerdî.

Kitabî mino verên (Wayê Hot Birayû ) 2002 de Îstanbul di Weşanên Arya çap kerdi. No kitabî de 23 deyîrî(lawikî) estî. Hancî çend deyîrî mi zî kitabî Mehmet Bayrak “Kürt Müziĝi, dansları ve şarkıları- Muzikî kurdî, reqs û deyîrî” de ameyî çap kerdiş. No kitab hîrye cîltî yo.

La no kitabî mi tenê deyîrî yî, pîyerê deyîran ke mi arêkerdî îta di ca genî. Ez îta de, kesanê ke mi rî nê deyîrî wendî, na xebat de ardimî înan resayo mi, pîyerin rî zaf spas kena.

Hancî ez semedê her qeyde ardimî înan a emzayî xo resam Mehmûd Celayîr rî dostî xo M. Selîm Uzunî rî zaf zaf spas kena. Hunermend Mucahît Goker tayê deyîran rî nota nuştî. Ez no semed a birêz Mucahît Goker û embazî ey S. Turkmen rî û semedê resimî qapaxîya emzayî xo Mehmud Celayîr rî hêna spas kena.”.

Kunyeyî Kitabî: