Pê Cîya Cîya Fekan Perwerde, Fantezîyêko Bê Fayde Yo

PÊ CÎYA CÎYA FEKAN PERWERDE, FANTEZÎYÊKO BÊ FAYDE YO

 Wisif Zozanî

Îxtîsasê mi ziwanî sero nîyo. Ez nêeşken ziwanî sero îdîa zî bikerî. Labelêma na sîteyê xo ke akerd embazê ke dorê ma de bî ma înan ra pers kerd ma va şima derheqê sîte de çi fikirîyenî. Ma waşt ke xo raştker. Zafane va şima qey pê fekê çewlîgî nênusenî? Tayên zî rêka va şima ziwanê ma xerepnênî. Xora wexto ke merdimî yew gure kerd gera nê çiyanê winayinan bigiro xo çiman ver. Ma qet nê rexneyî xo ser nêguretî. Mava no gure hama wext wazeno. Şima zî vînênî ke sey şima nîya. Yew qalê tirkan est a vanê “Rayîrê aqilî yew o.” Ma vanî, yew gure de eke ma wayirê malumat nîyê ma ewniyenî dor û dormeyê xo şarî çi qeyde ra çi usul ra no gure kerd ma zî sey înan o gureyê xo cehde ra benî. Tirkan wexto ke ziwanê xo standart kerd ewniyê feko tewr ilmî kamci yew o, o xo rê binge guret û dima fekan bînan ra zî kelîmeyî guretî pê ziwanê xo aver berd. Miyanê tirkanê Tirkiya de feko tewr pawite û ilmî fekê Îstanbulî yo. Sazgehê Ziwanê Tirkî (Türk Dil Kurumu) no fek esas guret û dima ra fekanê bînan sero arêdayişî (Ağız Derlemeleri) viraştî. Sey fekê Erzurum, Konya, Manisa usb. Nê fekan de yew çekuya hol bidîyên aya çeku guretîn ziwanê xo yo îlmî de û edebî de şuxulnenî. Yew tirkî zî no gureyî rê îtiraz nêkerd. Têna çekuyê ke erebkî û fariskî bî pê mantiqê îdeolojîkî ziwan ra erziyayî. No zî meseleyê ziwan niyo ê sîyasetî yo. Tirkî de zaf fekî estê. Fekê Karadenîzî ciya yo, fekê Akdenîzî ciya yo, fekê Ege ciya yo. Fekê Îstanbul de vanê geliyorum, fekê Erzurum de vanê gelîrem, fekê nêzana ça de vanê geliyom, gelîm, gelêrem, gelêrim usb. Ereban miyan de çiqas lehçeyî û fekî estê. Yew ereb qalkerdiş de vano “Ene mabe’rîf” nuştiş de vano “Ene ma bî e’rîf “ beynate de ferq esto. Nuştiş ciya yo wendiş ciya yo. Nika wextê qalkerdişî de herkes pê fekê xo qal keno yew zî nêvano çira wina qal kenê. La nuştiş de herkes pê ziwano standart û esas nuseno û waneno. No rid ra zî miyanê Tirkan de wina yew munaqeşe çin o? Çew zî nêvano çira ma sey qalkerdişê xo nênusênî. Nuştiş de yew usulo muşterek viraziyo her tirk zî nika pê ê usulî emel keno. Çew zî nêvano heywax ziwanê ma xerepnênî. Beno ke tay vajî ziwano laîk virazênî. No yew îtîrazo sîyasî yo. Elaqayê xo û ziwanî çin o. Ê ma kirdan ma miyan ra yew grubê alimanê ziwanî çend serrî yo xebat kenê û gêrenê ziwanê ma zî sey ziwananê bînan standart bikerî û bikerî ziwano muşterek. Ê tirkan pê sazgehanê dewlete nê gureyê xo ancax berdî sere. Ê ma kirdan pê fedakarîyê çend camêrdan pê hezar zehmet û cefa nê gureyî kenê hewna zî tay pê razî niyê. Ma çim de ê ke vanê şima ziwanê ma xerepnenê ya no gure ra fehm nêkenê yan zî derdê înan muxalefeto ziwa yo. Ê ke nêzanîyê ra vanî şima ziwanê ma xerepnenî, wa xo rê şiyêrî tirkan ra vajî şima qey pê ziwanê dewê xo fekê bajarê xo nênusenê şima ziwanê xo xerepnenê. Ma ê ke ma ra vanê pê fekê Çewlîgî ya binusîn ma înan ra vanê biewnîn dinya de kam wina kerd ke ma zî o tewir bikir. Nika hêdî hêdî yew ziwano standart û muşterek ma kirdan miyan de virazyeno û viraziyo zî. Ma gera paşt bidi nê ziwanî û bişuxiln. Eke ma zî va nê ma pê fekê xo nusênî no yew fantezî yo û faydê xo zî çin o. Nika ê ke pê fekê dewê xo nusenî û îsrar kenê ma înan ra zî vanê wa bo binusîn labelê fekê xo sey ziwanê nuştişî mevînîn û îdîa mekerîn nameyê kirdan ra mevajîn wa perwerde pê cîya cîya fekan bo. Nê xebatê fekan sey arêdayîşê fekan yenê hesibnayîş û xelet zî niyê. labelê eke yew vajo ma fekan kenê ziwanê perwerde û pê cîya cîya fekan perwerde danî, ma çim de no merdim dinya ra vete yo, xeberê ci îlmê ziwan ra çin a û fantezî keno, şarî ra zî vano bêrîn fantezîyê mi dima kurîn. Hewceyê fantezî çin a ma hende kewtî erey hîn bes o. Ewro roj rojê gureyo ciddî yo. Fantezîyan caverdîn.